johan en mieke in malawi

20.10.08

Jaargang 2 week 28: van zaterdag 11 oktober tot vrijdag 17 oktober 2008

Zondag 12 oktober: dood van een kind, alweer en bezoek Vlaamse toeristen.
Toen Alic vroeger dan normaal ons kwam begroeten, wisten we meteen dat er iets aan de hand was. Zijn kleinzoon, Johan, 1 jaar oud, was gisterenavond overleden. Hij was vroeger al eens ziek geweest, was dan weer beter geworden maar nu moet alles heel snel gegaan zijn. Hij vroeg of hij onmiddellijk terug kon keren naar zijn familie. Wij hebben de ouders met Johan al eens ontmoet toen Alic hen voorstelde om te komen werken voor ons. Wij konden daar niet op ingaan omdat wij toen al te veel mensen in dienst hadden. Dergelijke berichten zijn een aansporing om ons werk zinvol te vinden en om, als het kan, onze inspanningen te intensifiëren. aOp zondag kwamen 12 Vlaamse toeristen aan in Zomba. Wij hadden al een paar maanden contact met de reisleider van deze groep, Jef. Hij werkt voor Joker. Het originele aan deze reis was dat de deelnemers niet wisten waarheen hun reis ging. Malawi dus. Jef had gehoord dat wij een project hadden in Malawi en vroeg wat informatie over Malawi en over ons project. Van het een kwam het ander. Zij opteerden om twee nachten in en rond Zomba te verblijven: een ervan op zondag in een motel in het centrum van Zomba en de tweede nacht zouden zij slapen in Sitima in onze klaslokalen. Alles werd vooraf voorgelegd aan de mensen van onze CBO die verrast waren met de vraag maar dan volmondig ja zegden. Natuurlijk waren zij welkom. Zij verstaan alleen niet dat toeristen bereid zijn om in dergelijke omstandigheden te slapen: geen deftige toiletten, geen stromend water, geen elektriciteit enz… Er waren een paar communicatiestoornissen op zondag, maar wij zijn naar hun motel gegaan en nadien een eetcafe (Domino’s) opgezocht waar wij ons project toelichtten. Het is een toffe groep, je kan dat verwachten van mensen die zo soepel zijn dat zij vooraf de bestemming niet hoeven te weten.

Maandag 13 oktober
Op maandag gingen zij eerst Lake Chilwa bezoeken. Een prachtig stukje natuur, water, wind, een eiland, lemen huizen, authentieke mensen die iedere dag vechten om hun boterham te verdienen door visvangst en alles wat daarmee te maken heeft. Bootjes varen op mensenkracht (roeien of de stok in de grond steken om de boot voort te stuwen) en brengen je naar het midden van het meer waar het Chisi eiland ligt. Alles is puur natuur. Ook hier geen elektriciteit, geen stromend water. Onze toeristen vertelden ons dat het heel heet was op het water vooral door de weerkaatsing van het felle zonlicht. Meestal is het hier nu boven de 35°. Ook op het eiland was het zo heet dat de geplande voettocht drastisch werd ingekort. In de namiddag hadden wij een voetbaltraining ingelast omdat wij erbij wilden zijn als onze toeristen in Sitima aankwamen. Wij waren goed bezig met de opwarming toen meer dan de helft van de spelers wegliepen: de toeristen waren vroeger dan verwacht aangekomen. Een beetje nadien kwam de Mfumu (burgemeester) ons halen. Hij vond dat wij de notabelen van de dorpen aan de bezoekers moesten voorstellen. Ok, wij gaven de spelers de opdracht een match te spelen. Het dorp stond al op stelten. Trommel geluiden, dansende kinderen en vrouwen, cooks druk bezig, de leerkrachten als organisatoren hadden enkele problemen. Zij hadden ons een lijstje gegeven met allerhande producten die wij moesten meebrengen. Maar wij zegden hen dat zo een lijstje niet hoefde omdat het local food moest zijn. Dus geen Fanta, Cola, verse vis, iets wat nauwelijks of nooit aangekocht werd. Maar nu stelden zij vast dat zij onvoldoende rijst hadden: wij met hen naar de markt om 20 kg rijst te kopen (het halve dorp at mee) en er geen vlees was. ’Mogen wij nog vlug twee van de hier rondlopende kippen kopen.’
‘Kunnen jullie dat nog klaar maken?’ ‘Ja, natuurlijk, dat is geen probleem.’ ‘Ok, dan.’ Ondertussen hadden zij een grote badkuip met sproeier (een plastieken tas waarin zes gaten gemaakt zijn) in een rieten huisje klaargezet waar de bezoekers zich konden wassen. Het werd duister (rond 17u45) en wij beslissen om naar huis te rijden omdat wij niet graag in het donker rijden, ook niet met de auto, zeker niet op de kleine, smalle paadjes rond Sitima. Later hoorden wij dat er tot na elf uur muziek te horen was, dat er veel gezongen en gedanst is geweest, dat er meer dan twee honderd mensen zich op het schoolpleintje hadden geschaard, veel ambiance.

Dinsdag 14 oktober
‘s Morgens zijn onze toeristen te vroeg wakker geworden: in zo een dorp herneemt het leven met het prille daglicht (rond 5u00). Wij komen rond 8u45 aan, met de fiets dit keer. In beide klasjes stelen onze Vlamingen de show met allerhande Vlaamse liedjes met de bijhorende gebaren en danspasjes. Op het einde werd het afwisselend een Vlaams en een Chicewa lied. Speeltijd, eten, voor sommigen toch, (visjes, nsima en een plaatselijke groene groeten dat je met een beetje goede wil spinazie kunt noemen). De geur is sterk. Voor enkele toeristen was het te ‘local’ en bleef het eten onaangeroerd. Het hoogtepunt was dan het officiële afscheid. Iedereen in de klas. Iedereen dat is al gauw een 50 man: 14 Vlamingen, 6 Afumu, 8 teachers, 6 cleaners, 12 cooks en dan nog enkele leden van de CBO die geen opdracht hebben in ons project. Altijd eerst een gebed in Chichewa, geïmproviseerd door een Mfumu (van Nachuma), dan moest iedereen zich voorstellen. De Vlamingen moesten een voor een rechtstaan ‘I’m Jef’ en vervolgens wordt er verwacht dat je iets liefs zegt. Voor de eerste was dat niet zo moeilijk maar om niet in herhaling te vallen was dat niet zo eenvoudig, maar ook de laatsten hadden telkens een origineel afscheidsgroet. Dan volgde de gebruikelijke speeches van een andere Mfumu (Sitima), een cook, een teacher, Johan. Johan had het, tegen zijn gewoonte in, heel kort gehouden. Twee thema’s die hij niet uitwerkte: Mlendo ndi mame (‘de toerist is vluchtig‘). Dit is een geliefkoosd thema van Johan. Toen Callista Chimombo ons indertijd verschillende mogelijke projecten liet zien, hadden wij het gevoel een echte toerist te zijn die heel vluchtig was voor de mensen van Sitima en van de andere projecten: die verwachtingen van de lokale bevolking heeft ons toen fel aangegrepen (zie week 13 (?) van de eerste jaargang). Mlendo ndi mame wil onder meer zeggen: Malawiër, opgepast, hecht je niet te veel aan een bezoeker ook al is hij nog zo vriendelijk, menslievend, straks is hij weg, opgegaan in de rook. Johan vroeg de toeristen om ons niet te snel te vergeten, Sitima niet, Malawi niet, kortom de derde wereld niet. Het tweede punt dat Johan aanhaalde was dat wij heel fier zijn met ons project maar dat wij zonder al deze mensen hier in het lokaaltje wij gewoon niets zou zijn. Zonder hun hulp kunnen wij niets. Dan nog een speech van de reisleider, heel enthousiast over Malawi en de ontvangst van Sitima. Hij gaf de CBO een flinke financiële steun in naam van de hele groep.Tot slot moest de voorzitter van de CBO normaal een speech doen maar hij was er niet en in zijn plaats heeft Sam, onze leerkracht en vertaler, de speech gedaan. Daarna was het afscheid nemen: handjes schudden, al eens wat beter vastpakken, gemengde gevoelens, verwarrend. Wij zelf krijgen ook al een beetje het “ mlendo ndi mame“-gevoel. Zij weg, wij wuiven tot zij verdwijnen in de bocht. Toffe mensen, leuk praten in het Nederlands, zij op zoek naar andere avonturen, wij blijven achter bij onze mensen, bij ons dorpje, bij ons project. Zouden wij willen wisselen? Neen, dit intense leven is te zeer verbonden met ons ‘zijn‘.
Vaar wel!

Woensdag 15 oktober: gelukkige verjaardag, Werner, zoon van Mieke.
Vrijdag 17 oktober: de vader van Johan zou vandaag negentig geworden zijn.

Tot volgende week