johan en mieke in malawi

8.1.07

8 januari - SFEERBEELDEN of zijn het MIJMERINGEN

Onder de rubriek ' sfeerbeelden of zijn het mijmeringen' verzamelen wij iedere maand een aantal ideeën of overpeinzingen die de maand ervoor geschreven of gedacht zijn.

Geen kunstmatige kerstverlichting!
Vreemd maar zonder de commercie voel je veel minder de sfeer van Kerstmis aan. Geen straatverlichting, laat staan kerstverlichting. Wij hebben onze kunstverlichting uitgezet omdat er tegen het raam misschien wel honderd vuurvliegjes rondvlogen. Verlichting met honderd en één programma's.
Op de computer weerklinken de kerstliederen van het Sint Lievenskoor. Straks gaan wij naar de kerk en dan zal het echt pas Kerstmis zijn. Geen kerststronken, geen feestdis, geen familie; het zal onze soberste Kerst van mijn leven worden. Moet kunnen, zeker weten!
De mis was eerdr een protestantse dienst met veel preken (afwisselend met korte zinnen in Chichewa en Engels. Maar ook met zang, dans en handgeklap. Toch leuk om het eens mee te maken. Aan allen een Zalig Kerstmis. Ik vind vrede één van de heerlijkste gevoelens. En die vrede wens ik aan elk van jullie!

Het regent al de hele nacht pijpenstelen. Misschien had ik toch een auto moeten huren, of kopen. Dan kon ik nu onze nachtwakers naar huis voeren. Het is iets na vijf, de nachtwakers aarzelen om naar huis te rijden. Hier jaagt men geen hond door. Zij besluiten uiteindelijk om toch naar huis te rijden.
Malawi is een land van veel kinderen, heel veel kinderen. Maar wat merkwaardig is, ik zie relatief heel weinig vrouwen die in verwachting zijn.

Twee zinnetjes hebben mij aan het denken gezet. Eentje heb ik zelf geschreven: 'zij hebben niet veel maar dat deert niet, al bij al zijn zij gelukkig.' En een zinnetje dat Mieke las in haar boek 'De oorlog van het einde van de wereld' van Mario Vargas Llosa: "Gezondheid, liefde, macht en rijkdom maken een mens egoïstisch".
Dat geld en macht een reden kan vormen om meer egoïstisch te leven, dat voelen wij wel aan. Maar dat gezondheid en liefde egoïstisch maakt is niet zo evident. In die zin staat het aforisme: 'Liefde beveiligt meer dan macht en bezit'
dichter bij ons aanvoelen. En toch. hier in Malawi versta je LLosa beter. Een Malawees heeft niet veel, er zijn hier vele dodelijke ziektes, er is weinig geneeskundige verzorging, er is hier zeer eenzijdige voeding, lage levensverwachting, weinig goed betaald werk, geen sociale zekerheid enz. En toch kan hij in deze omstandigheden gelukkig zijn. Hij heeft in ieder geval een zeer sterk sociaal weefsel. En dat helpt.
Maar eigenlijk is dat bij ons ook zo. De toegankelijkheid van vele huizen is meestal omgekeerd evenredig met de rijkdom. Ook hier zie je dat constant. De huizen van de armen staan heel dicht bij elkaar, zonder afbakeningen, meer zelfs zij creëren een gezamenlijke open ruimte. De villa's van de rijken staan afgelegen en ommuurd; dikwijls nog voorzien van prikkeldraad boven op de muur. Dan lopen er nog een paar nachtwakers rond, enkele rottweilers of familie ervan.
Maar de meeste Malawezen leven heel dicht bij elkaar. Zij leven ook lijfelijk. Meer dan eens zie je jongens of meisjes hand in hand gaan of hun arm over de schouders van hun medevoetgangers. Onze buurtkinderen kunnen letterlijk aan mekaar hangen.

Kunnen wij dan iets leren van de Malawees?
Waarschijnlijk niet meer van een arme Malawees dan van een arme landgenoot. Hun zeer sociaal leven is gewoon een noodzaak. Zij hebben geen middelen om zich af te zonderen en zij hebben mekaar nodig als er problemen zijn. In die zin heeft Lloza gelijk. En met liefde bedoelt hij waarschijnlijk de echtelijke liefde. Ook die liefde kan leiden naar asociaal leven. Heb je geen macht, geen geld, geen gezondheid, geen of geen goede echtelijke relatie, dan zoek je aandacht, begrip, hulp en genegenheid bij je lotgenoten. Je ziet dat ook in Malawi. Zij die kunnen ontsnappen aan dit armoedig leven, zullen het doen. Ik heb gehoord dat er in Engeland (men zei me zelfs in Manchester alleen al) meer Malawese dokters zijn dan in heel Malawi. Dat zegt genoeg. De beteren keren de armen de rug toe.
Hard, maar o zo menselijk en zo universeel. Mieke vertelde mij dat hun boy in 1993 bereidt was vrouw en kind in de steek te laten om met hun mee naar België te komen.
Wij kunnen wel iets leren van hun warm sociale omgang maar dan om andere reden dan dat het nu gebeurt. Het leven zit vol tegenstrijdigheden. Het tegenstrijdige is hier weer dat je aan gezondheid, liefde, macht en rijkdom, moet verzaken om tot een betere sociale omgang te komen. Eigenlijk kan dat niet, toch niet voor de eerste twee, maar zelfs met drie en vier is op zich niets fout.

Het heeft dit jaar al heel veel geregend. Zaterdagvoormiddag gingen wij langs ons schilderachtige weg naar het centrum van de stad. De zon scheen maar wij waren nat van het zweet en van de hoge vochtigheidsgraad. Naar het internetcafé, post (met o.m. een pakje voor.Birgit!!!), markt en winkeltje. Maar plots overtrok het en nog maar pas aan onze terugtocht begonnen of het begon te regenen, altijd maar harder en harder. Wij hadden maar één regenscherm bij. Het was kiezen of onze boodschappentas beschermen of ons beschermen. Wij vonden dat de boodschappentas minder goed tegen de regen kon dan wij. Dus de boodschappentas droegen wij in het midden onder de paraplu, en wij met elk één schouder in de regen. Maar wij hebben genoten. Wij hadden open sandalen in kunststof aan. Ideaal bij zo een weer. Als kleine kinderen liepen wij door het water dat met beken over de weg stroomde. De watervallen waren luidruchtiger dan ooit. Soms moesten wij in de modder lopen en dan moesten wij het roodgele stromend water opzoeken om de resten van de modder in onze sandalen weg te spoelen. Het stromend water afkomstig van het plateau voelt fris aan maar het water dat in plassen op de weg ligt voelt heel warm aan. Doornat tot op ons ondergoed kwamen blijgezind aan. De wandeling van een uur was zo voorbij. Nog een lekkere douche en droge kleren aan en wij kunnen onze verse producten bereiden in een lekkere maaltijd: steak, rijst en curry, en tomaten en aubergines in een ajuintje gestoofd.

Smakelijk en tot volgende maand
Johan