Week 19: Zomba 24/03/2007

Onze toevallige loper laat niet af!

Na de woensdag (28/02) hadden wij een afspraak gemaakt met Gordon, de toevallige loper, om op vrijdag 2 maart zijn 'office' te gaan bezoeken. Hij kende Dango Puma , de plaatselijke lagere school, en wij ook en dus hadden wij daar onze afspraak gepland. Achteraf bekeken was dat vreemd omdat Dango Puma volledig buiten de goede richting lag.

Wij waren er stipt op tijd maar Gorden, die de vorige keer verrassend op de afspraak was, gaf geen teken van leven. Wij wachten een half uurtje, net genoeg tijd om even in een klas te gaan piepen, en kennis te maken met een vrouwelijke leerkracht en een huisvrouw.

De klas was vrij ruim en stond vol met banken. De een naast de ander en ik telde vlug meer dan honderd zitjes als er aan elke bank (voor drie leerlingen) vier aanzaten zoals de vrouwelijke leerkracht ons vertelde. Zij gaf les aan 'standaard 8' de hoogste klas van de lagere school. Bij haar was er veel competitie geest omdat de selectie om verder te mogen studeren en zo ja in welke school afhing van hun kennis en resultaten. Het feit dat zij daar op een vrije dag, 'het was Martyrsday', aanwezig was geeft aan dat zij begaan was met haar leerlingen. Ik vond haar kennis van het Engels toch gebrekkig, maar wie ben ik om daarover te oordelen. De huisvrouw was de echtgenote van de tweede belangrijkste onderwijzer van Dango Puma. Zij zou graag uit gaan werken. Ik zei haar, mede omdat haar Engels minstens even goed leek als de echte leerkracht, dat ik , stel dat ik minister van onderwijs in Malawi zou zijn, ik haar zou aanstellen om les te geven in Dango Puma. Thank you, sir.

Tijd dus om te vertrekken, vond Mieke. Wij gaan dan verder langs heel rustige paadjes, even langs de grote baan en dan de Mayfair (?) road op om naar het huis van de paters (?) te gaan kijken. Maar wij wijken te fel af van ons onderwerp. De volgende voetbaltraining wachtte onze Gordon ons op. "Can you forgive me?" was zijn eerste vraag. Hij was een anderhalf uur later op de afspraak verschenen, van de huisvrouw gehoord dat wij daar geweest waren maar wij waren toen al lang in het patershuis. Van mijn onderwijscarrière heb ik de kwalijke gewoonte om niet naar de uitleg te luisteren waarom iets niet in orde was. Meestal zijn het uitvluchten en ik hou er niet van, iemand te laten liegen. Je was er niet , ok, de reden interesseert mij niet maar ik vergeef het je wel.

Om het volgende verhaal te kunnen begrijpen is het best dat ik eerst uitleg wat er op het papiertje stond dat Gordon ons gaf op 28/02.

Zijn vereniging had twee grote doelstellingen (in feite maar één): Aids preventie en sport. Maar sport was een middel om de jeugd te bereiken en zo aan aids preventie te kunnen doen. Maar in zijn aids project was er ook plaats voor 'gender problems'. Gender problems zijn de problemen die meer en meer aangepakt worden in Malawi en die Mieke nauw aan het hart liggen. Het gaat over het feit dat de echtgenoot de baas is in het gezin en met als gevolg dat de vrouw 95% van het werk doet en de man, als hij er zin in heeft 5%. De vrouwen dragen alles, een kleine peuter op de rug, een mand op het hoofd en een handtas in de hand en de man loopt er naast met hoogstens een paraplu in zijn handen, wat zeg ik hij loopt er niet naast, hij loopt soms twee meter voor zijn vrouw. Je ziet hier heel veel vrouwen 's morgens de bergen in trekken met hun kinderen om hout te kappen en later zie je ze zwaar beladen de heuvel afkomen met het gekapte hout op hun hoofd. Gordon had ook even , in dit kader, over 'Human rights'.

De volgende vrijdag (9 maart) gingen zij voor de eerste keer een actie voeren in een school aangaande aids preventie. Wij zouden later dan met hem nog eens afspreken. Begin deze week had hij een briefje laten afgeven dat hij een match wou organiseren tussen zijn sportclub en mijn voetbalteam. Hij zou mij één van de volgende dagen komen opzoeken voor de voetbaltraining. En vorige vrijdag was hij daar. Ik gaf hem een datum voor onze oefenmatch, op 11 april, om 14u45. Maar hij wou meer. Hij wist ons nu wonen en hij wou ons morgenvroeg komen oppikken om naar zijn 'office' te gaan. Afspraak om 8u30. Die Gordon is niet van gisteren. Wat doet hij? Hij staat er de volgende dag om 8u15 en … hij excuseert zich omdat hij laat is. Groot staaltje van strategie.

Wij volgen hem. Langs prachtige paadjes, mooie vergezichten, dan weer tussen de metershoge maïsplanten, stilte, kleine huisjes, schaars geklede kinderen, huisvrouwen die aan het koken zijn, schitterend en eenvoudig tegelijk. Hier komt, kan geen auto. Ik zie dat ook Mieke geniet van de wandeling. De afstand naar mijn gekende wereld is enorm. Ik dacht even oneerbiedig: 'leiden zij mij naar een laatste menseneter?'

Ik denk weer aan mijn jeugd. Wie is oud genoeg onder mijn lezer(s) en lezeres(sen) om het feuilleton te kennen met de titel 'De Raman in the Jungle' of zoiets? De paadjes die de Raman toen bewandelde waren te vergelijken met deze. Op ieder moment in het feuilleton kon er iemand uit de struiken te voorschijn komen om de Raman het leven zuur te maken en de 30' zendtijd te vullen.

Maar ik geniet en ben heel ontspannen, en denk met plezier aan de duizend angsten die ik als kind moest uitzweten als de Raman (een soort koloniale sheriff) weer op pad trok. Onderweg had Gordon ons verteld dat hij samen met zijn zuster leefde en dat hij zijn ouders op vroege leeftijd verloren had. Hij vertelde meer schrijnende verhalen. In deze omgeving moeten er heel veel 'orphans' zijn. Het ergst getroffen, zo vertelde hij ons, is het dorp Sosa , een dorp van 85 huizen met meer dan 100 weeskinderen. Na ongetwijfeld een van onze mooiste wandelingen komen wij na veertig minuten aan bij een ietwat grotere woning, het huis van onze Gordon; Hij zegt wel tien keer 'you are welcome'.

Hij leidt ons naar een kamertje van 2,5 m op 2,5 m. Nog drie medewerkers van hem staan ons op te wachten. Een paar affiches hangen aan de muur, twee kleine tafels, vier stoelen. Gordon neemt het woord: you are welcome… legt alles nog eens uit over de werking. Ik heb een paar vragen en uiteindelijk komt hun vraag of wij niet voor de voetballen en de netballen konden zorgen. Hij durft er twee van elk vragen. Ik zeg dat wij het eerst moeten overdenken en dat hij volgende week mag terugkomen. Hij heeft nog een verrassing en zegt dat hij ons morgen wil komen opzoeken met een geschenk. Eerst wil ik nog zeggen dat dat voor ons niet hoeft maar in het Engels vind ik niet altijd direct (en soms indirect ook niet) mijn woorden, maar Mieke die mij al een beetje kent, zegt in het Nederlands dat ik dat moet aanvaarden. Wij weten natuurlijk al dat wij hen zullen helpen. Zoals al geschreven; ik heb het een beetje voor schuchtere mensen. Ook nu stotterde hij een beetje tijdens zijn speech en onze gesprekken. Het enige wat tegenvalt is dat hij alles naar zich toetrekt. Zij hebben een zanggroepje. Wie is de leadzanger? 'I 'm'. Hij kan koorddansen, hij heeft een cursus over aids gevolgd, hij kan het best Engels spreken. Hij voert daar alleen het woord. De club is hij. Hij stelt ons wel telkenmale voor als er iemand binnen komt. En om de twee minuten komt er iemand binnen, er wordt nog een stoel bijgehaald en wij zitten daar al met tien of meer, de ene gaat op de tafel zitten of andere op de grond.

Mieke brengt Gordon even in verlegenheid als zij opmerkt dat er nog altijd geen vrouw in het huis is. Zijn er dan geen vrouwelijke bestuursleden? Gordon voelt onmiddellijk dat het raak was en loopt naar buiten en brengt nog eens drie meisjes naar binnen. Want wij voelen dat algemeen wat aan: de gestudeerde jeugd is er theoretisch van overtuigd dat de vrouw gelijkwaardig is aan de man maar in de praktijk zullen zij er niet gemakkelijk er naar handelen. Privileges prijsgeven doet niemand graag, hoe onrechtvaardig die ook mogen zijn. Wij moeten nog het gastenboek tekenen (en dat is niet de eerste keer). Ik wil nog het voetbalveld zien dat een goede kilometer verder ligt. Hij leidt ons geduldig naar dat veld (een veld van een school, en geen sprietje gras erop). Daarna leidt hij ons terug tot kort bij ons huis. Hier zouden wij nooit onze weg terugvinden; een doolhof van paadjes.

Wij spreken af met hem voor morgen, wij zouden ook graag hen bezig zien als zij op het eind van de maand (vrijdag 28 maart) opnieuw naar een school gaan om er een anti aids campagne te voeren. Een derde afspraak is onze voetbalmatch.

Een vierde afspraak is volgende zaterdag: hij zal ons vergezellen naar de centrum om samen de ballen te kopen. Wij zijn ten zeerste gecharmeerd door de wil van enkele jongeren om zich te groeperen in een club en iets te doen. Zij vertrekken werkelijk van nul, hebben geen inkomen, geen mogelijkheden. Zij verdienen ook de kleine steun die wij aan elke organisatie geven die wij bezochten.

Alleen het feit dat Gordon alles zelf doet, doet ons een afwachtende houding aannemen. Maar wij kijken uit naar onze volgende ontmoetingen.

Het was een bijzondere drukke en (voor ons) historische week maar hebben nu te weinig tijd om alles neer te 'pennen'.

Ongetwijfeld berichten wij er later over.

Groetjes uit Zomba

Mieke en Johan (verslaggever)