Jaargang 2 week 28: van zaterdag 11 oktober tot vrijdag 17 oktober 2008

Zondag 12 oktober: dood van een kind, alweer en bezoek Vlaamse toeristen.
Toen Alic vroeger dan normaal ons kwam begroeten, wisten we meteen dat er iets aan de hand was. Zijn kleinzoon, Johan, 1 jaar oud, was gisterenavond overleden. Hij was vroeger al eens ziek geweest, was dan weer beter geworden maar nu moet alles heel snel gegaan zijn. Hij vroeg of hij onmiddellijk terug kon keren naar zijn familie. Wij hebben de ouders met Johan al eens ontmoet toen Alic hen voorstelde om te komen werken voor ons. Wij konden daar niet op ingaan omdat wij toen al te veel mensen in dienst hadden. Dergelijke berichten zijn een aansporing om ons werk zinvol te vinden en om, als het kan, onze inspanningen te intensifiëren. aOp zondag kwamen 12 Vlaamse toeristen aan in Zomba. Wij hadden al een paar maanden contact met de reisleider van deze groep, Jef. Hij werkt voor Joker. Het originele aan deze reis was dat de deelnemers niet wisten waarheen hun reis ging. Malawi dus. Jef had gehoord dat wij een project hadden in Malawi en vroeg wat informatie over Malawi en over ons project. Van het een kwam het ander. Zij opteerden om twee nachten in en rond Zomba te verblijven: een ervan op zondag in een motel in het centrum van Zomba en de tweede nacht zouden zij slapen in Sitima in onze klaslokalen. Alles werd vooraf voorgelegd aan de mensen van onze CBO die verrast waren met de vraag maar dan volmondig ja zegden. Natuurlijk waren zij welkom. Zij verstaan alleen niet dat toeristen bereid zijn om in dergelijke omstandigheden te slapen: geen deftige toiletten, geen stromend water, geen elektriciteit enz… Er waren een paar communicatiestoornissen op zondag, maar wij zijn naar hun motel gegaan en nadien een eetcafe (Domino’s) opgezocht waar wij ons project toelichtten. Het is een toffe groep, je kan dat verwachten van mensen die zo soepel zijn dat zij vooraf de bestemming niet hoeven te weten.

Maandag 13 oktober
Op maandag gingen zij eerst Lake Chilwa bezoeken. Een prachtig stukje natuur, water, wind, een eiland, lemen huizen, authentieke mensen die iedere dag vechten om hun boterham te verdienen door visvangst en alles wat daarmee te maken heeft. Bootjes varen op mensenkracht (roeien of de stok in de grond steken om de boot voort te stuwen) en brengen je naar het midden van het meer waar het Chisi eiland ligt. Alles is puur natuur. Ook hier geen elektriciteit, geen stromend water. Onze toeristen vertelden ons dat het heel heet was op het water vooral door de weerkaatsing van het felle zonlicht. Meestal is het hier nu boven de 35°. Ook op het eiland was het zo heet dat de geplande voettocht drastisch werd ingekort. In de namiddag hadden wij een voetbaltraining ingelast omdat wij erbij wilden zijn als onze toeristen in Sitima aankwamen. Wij waren goed bezig met de opwarming toen meer dan de helft van de spelers wegliepen: de toeristen waren vroeger dan verwacht aangekomen. Een beetje nadien kwam de Mfumu (burgemeester) ons halen. Hij vond dat wij de notabelen van de dorpen aan de bezoekers moesten voorstellen. Ok, wij gaven de spelers de opdracht een match te spelen. Het dorp stond al op stelten. Trommel geluiden, dansende kinderen en vrouwen, cooks druk bezig, de leerkrachten als organisatoren hadden enkele problemen. Zij hadden ons een lijstje gegeven met allerhande producten die wij moesten meebrengen. Maar wij zegden hen dat zo een lijstje niet hoefde omdat het local food moest zijn. Dus geen Fanta, Cola, verse vis, iets wat nauwelijks of nooit aangekocht werd. Maar nu stelden zij vast dat zij onvoldoende rijst hadden: wij met hen naar de markt om 20 kg rijst te kopen (het halve dorp at mee) en er geen vlees was. ’Mogen wij nog vlug twee van de hier rondlopende kippen kopen.’
‘Kunnen jullie dat nog klaar maken?’ ‘Ja, natuurlijk, dat is geen probleem.’ ‘Ok, dan.’ Ondertussen hadden zij een grote badkuip met sproeier (een plastieken tas waarin zes gaten gemaakt zijn) in een rieten huisje klaargezet waar de bezoekers zich konden wassen. Het werd duister (rond 17u45) en wij beslissen om naar huis te rijden omdat wij niet graag in het donker rijden, ook niet met de auto, zeker niet op de kleine, smalle paadjes rond Sitima. Later hoorden wij dat er tot na elf uur muziek te horen was, dat er veel gezongen en gedanst is geweest, dat er meer dan twee honderd mensen zich op het schoolpleintje hadden geschaard, veel ambiance.

Dinsdag 14 oktober
‘s Morgens zijn onze toeristen te vroeg wakker geworden: in zo een dorp herneemt het leven met het prille daglicht (rond 5u00). Wij komen rond 8u45 aan, met de fiets dit keer. In beide klasjes stelen onze Vlamingen de show met allerhande Vlaamse liedjes met de bijhorende gebaren en danspasjes. Op het einde werd het afwisselend een Vlaams en een Chicewa lied. Speeltijd, eten, voor sommigen toch, (visjes, nsima en een plaatselijke groene groeten dat je met een beetje goede wil spinazie kunt noemen). De geur is sterk. Voor enkele toeristen was het te ‘local’ en bleef het eten onaangeroerd. Het hoogtepunt was dan het officiële afscheid. Iedereen in de klas. Iedereen dat is al gauw een 50 man: 14 Vlamingen, 6 Afumu, 8 teachers, 6 cleaners, 12 cooks en dan nog enkele leden van de CBO die geen opdracht hebben in ons project. Altijd eerst een gebed in Chichewa, geïmproviseerd door een Mfumu (van Nachuma), dan moest iedereen zich voorstellen. De Vlamingen moesten een voor een rechtstaan ‘I’m Jef’ en vervolgens wordt er verwacht dat je iets liefs zegt. Voor de eerste was dat niet zo moeilijk maar om niet in herhaling te vallen was dat niet zo eenvoudig, maar ook de laatsten hadden telkens een origineel afscheidsgroet. Dan volgde de gebruikelijke speeches van een andere Mfumu (Sitima), een cook, een teacher, Johan. Johan had het, tegen zijn gewoonte in, heel kort gehouden. Twee thema’s die hij niet uitwerkte: Mlendo ndi mame (‘de toerist is vluchtig‘). Dit is een geliefkoosd thema van Johan. Toen Callista Chimombo ons indertijd verschillende mogelijke projecten liet zien, hadden wij het gevoel een echte toerist te zijn die heel vluchtig was voor de mensen van Sitima en van de andere projecten: die verwachtingen van de lokale bevolking heeft ons toen fel aangegrepen (zie week 13 (?) van de eerste jaargang). Mlendo ndi mame wil onder meer zeggen: Malawiër, opgepast, hecht je niet te veel aan een bezoeker ook al is hij nog zo vriendelijk, menslievend, straks is hij weg, opgegaan in de rook. Johan vroeg de toeristen om ons niet te snel te vergeten, Sitima niet, Malawi niet, kortom de derde wereld niet. Het tweede punt dat Johan aanhaalde was dat wij heel fier zijn met ons project maar dat wij zonder al deze mensen hier in het lokaaltje wij gewoon niets zou zijn. Zonder hun hulp kunnen wij niets. Dan nog een speech van de reisleider, heel enthousiast over Malawi en de ontvangst van Sitima. Hij gaf de CBO een flinke financiële steun in naam van de hele groep.Tot slot moest de voorzitter van de CBO normaal een speech doen maar hij was er niet en in zijn plaats heeft Sam, onze leerkracht en vertaler, de speech gedaan. Daarna was het afscheid nemen: handjes schudden, al eens wat beter vastpakken, gemengde gevoelens, verwarrend. Wij zelf krijgen ook al een beetje het “ mlendo ndi mame“-gevoel. Zij weg, wij wuiven tot zij verdwijnen in de bocht. Toffe mensen, leuk praten in het Nederlands, zij op zoek naar andere avonturen, wij blijven achter bij onze mensen, bij ons dorpje, bij ons project. Zouden wij willen wisselen? Neen, dit intense leven is te zeer verbonden met ons ‘zijn‘.
Vaar wel!

Woensdag 15 oktober: gelukkige verjaardag, Werner, zoon van Mieke.
Vrijdag 17 oktober: de vader van Johan zou vandaag negentig geworden zijn.

Tot volgende week

Jaargang 2 week 27: van zaterdag 4 oktober tot vrijdag 10 oktober 2008

Woord vooraf: Door het dagboek van Filip, is er niets bericht over de dood van één van onze twee kleine hondjes. Op een morgen wou zij niet eten. Maar tegen de middag ging het beter. De volgende morgen wou zij weer niet eten. Dat zag er niet goed uit. Haar buik leek gezwollen. Tijdens onze afwezigheid had Umali met een van onze hondjes naar een dierenarts geweest en dat had geholpen. Wij naar die man met onze hond van negen weken oud. De man was niet thuis maar na een paar telefoontjes kwam hij opdagen. “Are you the vet?” No, I ‘m a technical veterinarian”. Maar de man was van goede wil, probeerde een diagnose te stellen en gaf ons een antibioticum en wat vitamines om op krachten te komen. Mieke bezorgde haar de medicatie maar op een gegeven moment moest het diertje braken en wij zagen dat er grote houtsplinters bij waren. Dat was het dus. Het gezwel in haar buik was van het bloeden. De volgende ochtend lag het diertje dood in zijn nestje. Wij hebben nu nog drie honden: de ouders, Maldo en Wechel, en één kleintje nog, Pajo, de drie andere puppies hadden wij uitgedeeld aan kennissen.

Zaterdag 4 oktober
Elke ochtend komt Alic rond zeven uur goede dag zeggen. Hij leek opgewekter dan anders en wij vroegen hem waarom hij zo gelukkig was. Zijn antwoord luidde: You give me meat today (op het einde van de dag vroeg hij ook nog naar Oil). Wij geven ons personeel ieder week wat extra in de vorm van eieren, vlees, groenten, fruit en olie omdat zij hun geld niet graag uitgeven aan voedsel. En hij had gehoord dat er vlees uitgedeeld was gedurende zijn weekend (hij is muzelman), dus… Alic is een buitenbeentje in onze staf door zijn leeftijd. Hij moet rond de zestig zijn en zijn ouders leven nog, echt een uitzondering in Malawi. Maar de laatste tijd profiteert hij wat veel van onze tolerantie. Wij moeten hem toch wat meer in het oog houden want telkens als wij onverwacht thuiskomen zit hij ergens waar hij onverstoord een dutje kan doen. Maar goed, wij hebben beslist dat hij, als oude man, hier mag blijven tot hij … de berg niet meer op kan. Van vrijdagnamiddag tot zondagmiddag hebben wij in verschillende periodes meer dan 24 uur zonder elektriciteit gezeten. Bij navraag, bleek er een boom omgevallen op een elektriciteitsdraad. Geen TV, geen nieuws, geen muziek, geen internet. Totale rust.

Donderdag 09 oktober
Wij hadden vorige week een afspraak gemaakt voor een onderhoud van onze auto in Blantyre. Omdat wij graag zo een rit combineren met inkopen willen wij op de middag onze auto terug hebben. Maar daarvoor moet je ten laatste om 7u30 ter plaatse zijn. Dus wij om 5u30, zonder ontbijt naar Blantyre. Om 10 voor zeven staan wij als eerste voor de garagepoort die om zeven uur opengaat. In het bureau zitten een paar bedienden het dagblad te lezen maar staan op als wij binnen komen. Wij worden onmiddellijk bediend door Webster. Nummerplaat, naam, adres, telefoonnummer, kilometerstand enz. moeten in de computer ingevoerd worden. Dan volgt een volledige controle van de auto. Wij hadden al een paar maal onze auto naar deze garage gebracht en wisten hoe het in zijn werk ging. Wij laten zo weinig spullen in de auto omdat alles wat er in ligt genoteerd wordt om zo diefstallen te beperken. Ook de buitenkant wordt grondig nagekeken en alles wordt genoteerd en ondertekend. Goed om 7u30 staan wij op straat en is onze auto afgeleverd.
Het nuttige aan het aangename parend, gaan wij ontbijten in de stad, zo een 2 km verderop in een van de betere hotels van Blantyre. Leuk, lekker en vooral uitgebreid. Maar een telefoontje halverwege verstoord een beetje ons genieten. De wagen zal pas klaar zijn rond drie uur. Dat is voor ons praktisch onmogelijk. Je auto afgeven duurt een half uur maar je auto ophalen duurt nog langer. Als wij daar maar goed 15u45 of 16u00 buiten rijden en wij willen nog enkele boodschappen doen dan komen wij zeker in het duister thuis en dat willen wij niet. Vooral Johan windt zich op en zegt hen dat dat een slechte service is. Wij waren de eerste deze morgen voor de garage, dus moeten wij eerst bediend worden. Ja, was de repliek, gisteren hebben wij niet alle wagens kunnen doen en die wagens hebben voorrang op de wagens die zich vandaag aanbieden. Wij zetten hen nog wat meer onder druk en wij dreigen dat, als wij de wagen niet kunnen hebben om twaalf uur, dan moeten zij er niet aan beginnen en halen wij straks de wagen op.
Ja, een half uur later weer telefoon, wij kunnen de wagen om twaalf uur ophalen. Maar wij weten uit ervaring dat daarmee de kous nog niet af is. Als je een Malawiër onder druk zet, leerden wij, dan geeft hij je in eerste instantie gelijk (zo ben ik van je gezaag van af) maar daarna doet hij toch meestal wat hij wil. Om twaalf uur zegt de man dat de auto klaar is maar dat er een naar geluid is als er aan het stuur gedraaid wordt. Wij overleggen even en denken dat wij gevaarlijk spel spelen door hen onder druk te zetten. Wij vrezen dat zij onze wagen nog niet aangeroerd hebben en beslissen om de wagen daar te laten en nog maar eens een terrasje te doen. Zo erg is dat dan ook weer niet. Even verduidelijken dat deze garage een Nissan garage is maar zij zijn heel duur. Dat gaat tot het tienvoud van wat een garage in Zomba vraagt. In Zomba wordt gezegd dat je bij je auto moet blijven staan of zij halen de goede stukken uit je wagen en steken er versleten stukken in de plaats. Om twee uur dertig was de wagen nog niet klaar. Johan maakt zich kwaad en zegt dat wij zo een service ook in Zomba kunnen vinden. Of moeten wij extra geld geven om normaal bediend te worden. Blijkbaar was dat raak. Webster staat op en vijf minuten later staat de wagen voor de deur, en verwent hij ons met allerlei kleine attenties, zelfs de werkuren voor het laatste mankement heeft hij niet aangerekend. Hopelijk heeft de wagen zijn onderhoud gehad en hebben wij een veilige auto. De dag nadien belde Webster ons nog eens op om te vragen of de auto nog piept als wij aan het stuur draaien…Wij zaten op de fiets op weg naar Sitima.
Tot volgende week, lieve, geduldige lezer

Jaargang 2 week 26: van zaterdag 27 september tot vrijdag 3 oktober 2008

Zaterdag 27 september: voetbal en het vertrek van Karen en Dave
In de voormiddag, samen met Karen en Dave, naar Sitima om een voetbaltraining te geven. Het aantal was weeral gezakt. Na de training van Filip kwamen de volgende training, gegeven door Sam, 31 meisjes. Sam, een leerkracht en ook gepromoveerd tot voetbaltrainer, stond er alleen voor omdat de andere leerkrachttrainer, Davidson, niet op de afspraak was. Ja, dan kun je geen training geven. Er staan twintig, dertig kleuters op het veld aandacht te vragen. Het materiaal en ballen zijn ook voor hen aantrekkelijk. Dan heb je een aantal jongens die ook willen trainen en die veel beter met een voetbal kunnen omgaan, maar die nu tweede keus zijn, iets wat mannen hier niet gewoon zijn. En dan de meisjes zelf die nog heel veel moeten leren, wel is er de beleving, de wil om het goed te doen. Als ex-leerkracht lichamelijke Opleiding ziet Johan veel basisfouten in de looptechniek, in basiscoördinaties en natuurlijk in de balbehandeling. Johan mist dan weer de (Chichewa) taalvaardigheid en de fitheid (leeftijd, rug en vooral knie) om tijdens de oefening te corrigeren. Nu waren er 22 meisjes, maar weeral kwamen zij bij mondjesmaat. Om enige kans op succes te hebben, moet er absoluut een goede trainer bijkomen. Sam weet wel hoe voetbal in mekaar zit en spreekt het best van alle leerkrachten Engels maar heeft zelf een rugletsel zodat hij niet het beste voorbeeld is. En Davidson heeft noch techniek noch het tactisch inzicht, hij is als trainer zoals hij als kleuterleider is: het steunt bij hem op enthousiasme en minder op kennis en inzicht. Maar voor voetbal is kennis en inzicht onontbeerlijk. Als kleuterleider combineert hij goed zijn enthousiasme met een goede dosis vaderlijk gevoel. Nog veel werk met onze meisjesploeg. Wij komen daar later ongetwijfeld op terug. Na de voetbal was het dan tijd om afscheid te nemen van Karen en Dave. Hun tocht gaat verder naar het Zuiden. In Malawi zullen zij nog het Mulanje gebergte en Blantyre bezoeken. Toen zij wilden betalen voor hun verblijf bij ons, zegden zij dat na overleg met de ouders, zij meer dan het dubbele wilden geven dan wij vroegen voor de kosten. Deze uiting van waardering doet altijd plezier. Zeker als hun reden is dat zij ons project het beste vonden dat zij tot nog toe gezien hadden. Wij antwoordden dat het deugd deed dat zij er zo over dachten en dat een mens hoe ervaren en oud hij ook is, zo een morele aanmoediging af en toe nodig heeft. Goede reis en vergeet Afrika niet, hebben wij hen gewenst. Exit twee toffe jonge mensen.

Maandag 29 september : een drukke dag: Discussie over een ‘haedmaster’
Tijdens ons bezoek aan onze school, hadden wij onze leerkrachten aangesproken over de eventuele aanstelling van een ‘Haedmaster’. De rechtstreekse oorzaak was dat wij een probleem hadden met een leerkracht. Al een paar keren hadden wij gezien dat die leerkracht een probleem had om zich wakker te houden, laat staan dat de leerkracht met de kinderen zou bezig zijn. Eenmaal was de leerkracht echt in slaap gevallen. De kinderen die gewoon zijn weinig of geen aandacht te krijgen speelden gewoon verder. Wij nemen de leerkracht even terzijde en zeggen dat het zo niet verder kan. De volgende maal zou er over ontslag met de CBO directeur gepraat worden. De leerkracht haalt privé moeilijkheden aan. Nu toont de leerkracht zijn beste zijde. Zien hoe lang dat duurt. Die ‘haedmaster’ kan controle uitoefenen over de leerkrachten, over het ander personeel, kan motiveren, kan waken over de aankoop van eten, het verdelen van voedsel aan kinderen, aan leerkrachten en aan het personeel rond de school, over het speelgoed , didactisch materiaal, en binnenkort start de nieuwbouw enz.… Een permanente aanwezigheid van iemand die gezag uitstraalt is natuurlijk een heel goede oplossing. Maar wij vrezen een beetje dat kwaliteit een te hoge prijs zal hebben en geen kwaliteit is zeker geen optie want dan creëer je alleen maar problemen bij.

Discussie over goedkopere cement is slecht afgelopen. De winstmarges in de zaak waar wij onze cement gaan halen (omdat de cement daar het goedkoopst is) zijn zo klein (beweren zij) dat zij geen korting kunnen geven. Hun verhaal klinkt geloofwaardig omdat zij eraan toevoegen dat zij op andere producten wel korting kunnen geven.

Elektriciteit in Sitima
Wij hebben beslist met gewone elektriciteit te werken in Sitima. Escom moet daarvoor haar net zeshonderd meter uitbreiden naar onze school op onze kosten. Dat kost veel geld en daarbij valt de elektriciteit hier gemakkelijk uit, met daarbij nog een bezwarend element dat zij voor Sitima niet zo snel zullen zijn om het te herstellen dan voor Zomba. Toch kiezen wij voor de klassieke elektriciteit omdat eens de elektriciteit ter plekke , het goedkoper is dan zonne-energie. Voor weinig energie moeten wij veel betalen en vooral het vervangen van de batterij ieder vijf jaar deed ons afhaken. Eens wij hier weg zijn zal de gemeenschap dergelijke kosten niet kunnen dragen.

Woensdag 1 oktober en donderdag 2 oktober: opportunistische leerkrachten
Verwarring ten huize van Mieke en Johan. Op onze kalender stond dat 2 oktober een officiële verlofdag was. Maar toen wij op 1 oktober naar de stad gingen voor inkopen, waren alle winkels dicht. Wij kregen een telefoon van onze leerkrachten om te vragen of zij de kinderen mochten meedelen dat morgen donderdag de school dicht is. Ja,zegden wij, nog overtuigd dat het morgen een officiële dag was. Maar… Op tv zagen wij dat op dinsdagavond 30 september de islamieten het einde van de ramadan vierden. Sedert twee jaar erkent de Malawische overheid deze dag als een officiële vrije dag. Maar er is veel verwarring. Wij herinneren ons dat vorig jaar sommigen de vrijdag niet wisten dat het een officiële vrije dag was wegens einde ramadan en dan beslisten zij om maandag te sluiten. Onze leerkrachten hebben hetzelfde gedaan. Want wat is er gebeurd: zij hebben van ons dezelfde kalender gekregen waarop foutief stond dat 2 oktober een vrije dag was. Toen zij hoorden dat het in feite 1 oktober was, hebben zij dan vlug naar ons gebeld om te vragen of zij morgen de school mochten sluiten…

Vrijdag 3 oktober: Bespreking nieuwbouw
Met de fiets naar Sitima in een schroeiende hitte (kwik steeg de ganse week al boven de 35° C), onderweg rijden wij de directeur van de CBO van Sitima, Mofolo, ook met de fiets, voorbij. Hij stopt aan de school en met hem en Sam (vertaler) bespreken wij de bouwplannen. Grootse plannen, al zeggen wij het zelf. Het geheel, in een U vorm, zal een mooie eenheid vormen.
- keuken en opslagruimte (60 m²)
- een veranda (gedeelte open) dat als overdekte speelplaats en eetzaal zal dienen (120 m²)
- twee bijkomende klaslokalen (112 m²)
- een administratief centrum met bureau, een medisch kantoor en een slaapplaats (112 m²)
Te samen meer dan 400 m². Daarnaast vragen de leden van de CBO of wij hen willen helpen om een soort feestzaal te bouwen. Wij hebben daarop positief geantwoord omdat het de ontwikkeling van het dorp ten goede kan komen. Er liggen 25000 stenen klaar om gebakken te worden, er ligt heel veel hout klaar maar blijkbaar nog niet genoeg. Zij willen starten met de fundering en dan moet het oud gebouw afgebroken worden omdat zij de stenen (niet gebakken) willen gebruiken als ondergrond voor de nieuwbouw. Dat wordt uitkijken.
Tot volgende week